صنایع دستی

هنر حوله بافی کيلان دماوند

حوله بافی کیلان دماوند
سمپل های سایت لوگو نوشته

هنر حوله بافی کیلان دماوند یکی از صدها صنایع دستی زیبا و کاربردی است که در سراسر ایران تولید می‌‎شود. همن طور که می‎‌دانید، کشور عزیز ما، ایران، از نظر تولید انواع صنایع دستی بسیار غنی است به عبارت دیگر شما به هر شهری از ایران بروید، حتماً با دستی پر از انواع صنایع دستی ریز و درشت و نفیس یا کاربردی به شهر خود باز می‌‎گردید. در واقع مردم هنرمند این سرزمین از قرن‎ها پیش با استفاده از مواد اولیه بومی و برای رفع احتیاجات روزمره خود اقدام به تولید انواع صنایع دستی می‌‎کردند که این موضوع همچنان هم ادامه دارد. یکی از این صنایع دستی زیبا، هنر حوله بافی کیلان دماوند است که در این مقاله درباره آن مطالبی را ارائه خواهیم کرد.

سابقه انواع دستبافي در ايران به هزاره‌هاي پیش از ميلاد مسیح  باز می‎گردد و نخستين پارچه منسوج در ايران، متعلق به 4000 سال پیش از ميلاد مسیح است که در طي حفاری‎های انجام شده در شهر شوش به دست آمده‌ است.

در گذشته برخلاف امروز، بدون آن که کسي اطلاعات و آگاهي درباره انواع صنايع دستي به جامعه بدهد، به عنوان بخشي از زندگي روزمره مورد استفاده قرار می‎گرفت و چگونگی ساخت و تولید آن از نسلي به نسل بعد منتقل مي‌شد. هر چند که در روند تکاملي صنايع دستي شاهد این موضوع هستیم که اين صنايع در تقابل با صنايع جديد، از ریشه‎های سنتی و مباني اصلی خود فاصله گرفته‎اند و دستخوش تغييرات دنياي مدرن شده‌اند.

 هنر حوله بافي شهر کيلان دماوند هم درست مانند دیگر رشته‌هاي صنايع‌ دستي از اين قاعده مستثني نیست و از نظر حجم توليد و میزان مصرف بسيار محدود، کم تعداد و منحصر به فرد شده ‌است. در هنر حوله بافي شهر کيلان دماوند مواد اوليه مورد استفاده نخ است که به عنوان پود لابه‌لای چله تنيده مي‌شود و سپس توسط دفتين زده شده و در واقع در طي سه مرحله، فرآيند بافت این حوله‎‌‌ها انجام مي‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به ادامه مقاله توجه کنید.

  • معرفی هنر حوله بافی
  • ابزار، تجهيزات و دستگاه حوله ‌بافي
  • مواد اولیه مورد استفاده در حوله بافی
  • نکات مهم در خصوص هنر حوله بافی کیلان دماوند

معرفی هنر حوله بافی

حوله‌ بافي را می‎توان یکی از انواع نساجي سنتي به شمار آورد که با استفاده از دستگاه بافندگي چهار وردي آن را توليد می‎کنند. از جمله ویژگی‎های اين رشته از صنايع دستي اين است که نه تنها تمام مراحل سه‌گانه بافندگي، یعنی ايجاد دهنه‌کار، پودگذاري و دفتين زدن، با حرکات دست و پا انجام مي‌شود، بلکه بافنده امکان استفاده از میزان نامحدودی از پودهاي رنگي دارد و هم چنين می‎تواند با در اختيار داشتن و کنترل حرکات وردها از طرح‎های مختلفی در بافت حوله استفاده کند. حوله ‌بافي یک هنر و صنایع دستی منحصر به کیلان دماوند است  و در گذشته‎ها از مردمان این منطقه، در هر طايفه‌اي، يک نفر به اين کار مشغول بود و به این صورت هم مايحتاج خود و خانواده‎اش را تامين مي‌کرد و هم این که در اقتصاد خانواده نقش قابل توجهی را ایفا می‎کرد. البته بسیاری بر این باور هستند که اين هنر را به اشتباه حوله بافي ناميده‎اند، زیرا علاوه بر این که منسوجات بافته شده به این سبک را می‎توان به عنوان حوله حمام مورد استفاده قرار داد، از آن می‎توان در موارد ديگري از جمله لباس، سفره، چادر شب و شال و غیره نيز استفاده کرد.

به طور کلی شيوه بافت حوله در کیلان دماوند به اين صورت است که در ابتدا نخ‌هاي پنبه‌اي را به وسيله چرخ ريسندگي و چرخ ماسوره می‎ریسند و پس از آن در يک فضاي باز به وسيله تعدادي چوب نازک و هم اندازه که در اصطلاح محلي به آن «چله‌ها دوانی» می‎گویند، نخ‎ها را دور چوب‎های نازک می‎پیچند.  سپس نخ‌هاي پيچيده شده به دور چوب‌ها (فاصله هر کدام از چوب‌ها يک متر است) را به دور يک چوب بزرگ و ثابت به نام «نوورد» مي‌پيچند.

 به منظور بافت حوله، بافنده نخ‌ها را با ماکو رد می‎کند و پس از هر بار که نخی رد شد، دنده يا «دفتين» به سمت جلو و عقب حرکت داده مي‌شود تا نخ‌ها کوبيده شده و پارچه حوله بافته ‌شود. در طی بافت حوله، وقتي ماکو از سمت راست رد مي‌شود پاتلک سمت چپ را با پا به حرکت در می‎آورند و وقتی ماکو از سمت چپ رد مي‌شود پاتلک سمت راست را با پا به حرکت در می‎آورند و وردها را جا به‌ جا مي‌کنند. هر اندازه که پارچه حوله بافته مي‌شود، بافنده متي و دستکش را به حرکت می‎دهد تا پارچه بافته‌ شده جمع و به دور چوب قطوري به نام «بالين» پيچيده شود.

هنر حوله ‌بافي با استفاده از ترکيب رنگ‌ها ‌در کل پارچه و حاشيه کار با خلاقيت بافنده توليد مي‌شود؛ هر چند که ممکن است براي طراحي يک حوله از طرح نمونه‌هايي استفاده‌‌ شود که در زمان گذشته کاربرد داشته ‌است.

ابزار، تجهيزات و دستگاه حوله ‌بافي

همان طور که گفتیم هنر حوله بافی کیلان دماوند با دست انجام می‎شود ولی ابزار و تجهیزاتی به این منظور مورد استفاده قرار می‎گیرد که اتفاقاً این ابزارها هم ساخته دست هنرمندان حوله باف این منطقه هستند؛ به این معنی که افرادی که در این هنر سر رشته دارند، خود تجهیزات لازم برای حوله بافی را فراهم می‎کنند. در ادامه این مقاله به این ابزار، تجهیزات و دستگاه‎های حوله بافی اشاره می‎کنیم.

  • چرخ ماسوره: چرخ ماسوره برای ريسيدن و تهيه نخ به کاربرد می‎رود.
  • چرخ ريسندگي( هرزه گر): چرخ ریسندگی که شاید از قبل عکس‎هایی از آن در ذهن شما باشد، به دستگاهی چرخ مانند گفته می‎شود که به وسیله آن نخ‌هاي ريسيده ‌شده در یک جا متمرکز شده و به صورت کلاف دور چرخ پيچيده مي‌شود.
  • گواسته(Gevaste) : به هر يک از چوب‌هایی که برای بافت حوله به کار می‎رود، گواسته می‎گویند که غالباً این چوب‎ها در زمين ثابت هستند و نخ‌هاي چله به دور آن‎ها پيچيده مي‌شوند.
  • وجارک(Vejarak) : در حوله بافی، دو عدد چوب نسبتاً ضخیم مورد استفاده قرار می‎گیرد که در اصطلاح، ميانه کار را دارند تا نخ‌ها در حين بافت به هم تنیده نشوند و به هم نريزند؛ به این چوب‎ها، وجارک گفته می‎شود.
  • ميان چوب: میان چوب به چوبی می‎گویند که کمي بالاتر از نوورد مورد استفاده قرار می‎گیرد و به بهتر نگه داشتن نخ‌هاي چله کمک مي‌کند.
  • هراستون (herastow) : همان طور که می‎دانید، در دستگاه بافندگي، چهار ورد وجود دارد که به این مجموعه از وردها (چهار ورد)، هراستون گفته مي‎شود.
  • سلام عليک: هر چند که نام این قطعه کمی عجیب است ولی در حقیقت، سلام علیک دو تکه چوب است که به وسيله نخ به هراستون وصل است و باعث بالا و پايين آمدن وردها مي‌شود.
  • هوا کار: هوا کار به نخ‌هايي گفته می‎شود که سلام عليک و هراستون را به يک ميله فلزي نزديک سقف وصل می‎کند تا باعث بالا نگهداشتن آن‎ها شود.
  • متي(matti) : متی به دو عدد چوب يک اندازه گفته می‎شود که روي پارچه‌هاي بافته شده قرار مي‌گيرد تا به این وسیله مانع جمع شدن احتمالي پارچه شود.
  • ماکو: به دستگاهي گفته می‎شود که نخ درون آن قرار مي‌گيرد و به کمک آن نخ‌ها از تار رد مي‌شوند.
  • دنده یا دفتين: پس از این که بافنده حوله نخ‌ها را به وسیله ماکو رد کرد، آن‎ها را دفتين يا دنده مي‎زند.
  • دستکش: دستکش غالباً از شاخ گوزن ساخته می‎شود و از آن براي ثابت نگه داشتن بالين استفاده مي‌شود.
  • بالين: به چوبي که پارچه‌هاي بافته شده به دور آن پيچيده مي‌شود، بالین می‎گویند.
  • ماسوره: ماسوره به وسيله‌اي گفته می‎شود که نخ مورد نياز کار به دور آن پيچيده مي‌شود.
  • پاتلک(patelak) : پاتلک در واقع به تکه چوب‎هایی گفته می‎شود که فقط يک سر طولي آن سوراخ شده است و با نخ نگهدارنده هراستون از زير دستگاه آويزان می‎شوند و با پاهاي بافنده به حرکت در مي‌آيند.
  • حمايل: به چوبی که در گوشه سمت چپ به منظور ثابت نگه داشتن چوب‌هاي چله به کار مي‎رود، حمایل می‎گویند.
  • نوورد (Nouvard): نوورد چوبي است که چله بر روي آن پيچيده مي‌شود.

مواد اولیه مورد استفاده در حوله بافی

اکنون که تا حدودی در خصوص بخش‎های مختلف دستگاه حوله بافی اطلاعاتی را کسب کردیم، نوبت به این می‎رسد که ببینیم برای حوله بافی در کیلان دماوند، از چه متریال و مواد اولیه‎ای استفاده می‎شود. معمولاً در حوله بافی از  نخ پنبه‌اي، نخ ابريشم، نخ پشمي و هم چنین نخ مصنوعي استفاده می‎شود. نخ‎های مصنوعی که در حوله بافی کیلان نهاوند به کار می‎رود، غالباً اکروليک است که صرفاً به منظور پودگذاري مورد استفاده قرار می‎گیرند، هم چنین در حوله بافی از نخ کاموا هم صرفاً به منظور پودگذاري استفاده می‎شود.

سمپل های سایت تقویم ستاره دار

نکات مهم در خصوص هنر حوله بافی کیلان دماوند

 قدمت نساجی در ایران به پیش از میلاد مسیح باز می‎گردد و قدیمی‎ترین پارچه منسوج، قدمتی 4000 ساله دارد.

حوله بافی یکی از صنایع دستی رایج در دماوند است که امروزه به دلیل تقابل آن با صنایع مدرن، با تقاضای کمتری مواجه شده است.

این هنر زیبا فقط مختص به دماوند است و نظیر آن را در شهر دیگری نمی‎توان یافت.

انواع پارچه بافته شده به این سبک، تنها به عنوان حوله کاربرد ندارد و از آن به عنوان لباس و ... نیز استفاده می‎شود.

برای حوله بافی از ابزارآلات و تجهیزات مخصوصی استفاده می‎شود.

حوله‎ها با مواد اولیه‎ای همچوم نخ پنبه‎ای، نخ ابریشم، نخ کاموا، نخ اکرولیک و ... بافته می‎شوند.

author-avatar

درباره گروه آرامان

آرامان مرجع ارائه محصولات صنایع دستی شهرهای مختلف ایران است. ما در آرامان تلاش کرده‌ایم تا مجموعه‌ای از همه محصولات دست‌ساز ایرانی مانند دست‌سازهای اصفهان و شیراز، یزد و اردیبل، زنجان، همدان، سیستان و خراسان، بوشهر، خوزستان، مازندران، گلستان و سایر شهرها و روستاهای کشور را گرد آوریم. هدف آرامان این است که جامع‌ترین فروشگاه خرید اینترنتی محصولات صنایع دستی را برپا کند تا شما بدون توجه به محدودیت ها امکان خرید صنایع دستی را داشته باشید.

اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها