
در هر قسمت از ایران، مردمانی هستند که با ذوق و هنر خود، انواع صنایع دستی را تولید و به بازار عرضه میکنند. این صنایع دستی با توجه به نوع اقلیم منطقه و مواد طبیعی موجود در آن میتواند متفاوت باشد.
یکی از استانهای شمالی کشور، گیلان است که مردمان آن از قدیمالایام تا کنون با وسایل و موادی که در دسترس داشتند، صنایع دستی گوناگونی را تولید خواهند کرد. تمامی محصولات این استان، هم بسیار کاربردی بوده و هم جنبه تزئینی دارد.
افرادی که به شمال سفر کردهاند، تا حدودی با صنایع دستی استان گیلان آشنایی دارند. اما شاید این آشنایی، کامل و دقیق نباشد. در ادامه انواع صنایع دستی این استان معرفی شده و ویژگیها و کاربردهای هرکدام بیان میشود. با ما تا انتهای مقاله همراه باشد.
بازار صنایع دستی استان گیلان
جاذبههای گردشگری زیاد و بسیار زیبای استان گیلان موجب شده، همه ساله افراد زیادی برای تفریح به این استان سفر نمایند. به همان اندازه که جاذبههای طبیعی در گیلان وجود دارد، صنایع دستی متنوعی نیز به دست مردم بومی استان ساخته میشود. این محصولات نیز برای گردشگران و مسافران بسیار جذاب و لذتبخش بوده و اغلب برای سوغات و یادگاری آنها را خریداری مینمایند.
از جمله زیباترین شهرستانهای استان گیلان میتوان به رشت، آستانه اشرفیه، لاهیجان و املش اشاره کرده که بازارهای صنایع دستی این مناطق، جزو زیباترین و محبوبترین بازارهای صنایع دستی کشور به حساب میآیند. محصولات ارائه شده در این بازارها بسیار متنوع بوده و با قیمتهایی مناسب به فروش میرسند.
به طور کلی محصولات بومی و صنایع دستی هر شهری، اصالت و آداب و رسوم آن شهر و جامعه را به تصویر میکشد. یکی از دلایل تنوع صنایع دستی در گیلان نیز، پیشینه تاریخی این استان است. شهر آستانه اشرفیه، از مهمترین قطبهای تولید صنایع دستی در استان گیلان است.
این شهر بین لاهیجان و رشت قرار گرفته و به همین علت گردشگران زیادی به آن سفر میکنند و از جاذبههای طبیعی و صنایع دستی آن استفاده میکنند. از دیگر شهرهای فعال گیلان در زمینه صنایع دستی میتوان به رشت، ماسوله، لاهیجان، انزلی و غیره اشاره نمود.

معرفی مهمترین صنایع دستی استان گیلان
همانطور که گفته شد صنایع دستی استان گیلان نه تنها در خود استان، بلکه در دیگر شهرها و کشورها مورد استقبال زیادی قرار گرفته و افراد زیای خواهان خرید آنها هستند. این محصولات، زیبایی، اصالت و تنوع بسیار بالایی دارند. در ادامه مهمترین شاخههای صنایع دستی در استان گیلان معرفی خواهد شد و ویژگیهای هرکدام به تفکیک بیان شده است؛
1. حصیربافی
حصیربافی از جمله اصلیترین صنایع دستی است که به وفور در استان گیلان تولید و عرضه میشود. این هنر از قدیمیترین هنرهای این منطقه به حساب میآید. عمده تولید محصولات حصیربافی در شهرهای انزلی، آب کنار و غازیان بوده و اکثر مردمان این شهرها هنر حصیربافی را به طور کامل میدانند و به نسلهای بعد خود نیز منتقل میکنند.
گیلانیها بای استفاده از حصیر محصولات متنوعی را تولید میکنند. این محصولات کاربردی شامل سبد، زیرانداز، آبکشهای حصیری، زیر قابلمهای، سفره و غیره میشود. اینگونه وسایل میتوانند کاربرد روزانه در منزل داشته باشند. محصولات تزئینی نیز با استفاده از حصیر ساخته شده که بیشتر مورد توجه هنردوستان قرار میگیرد.

2. بامبوبافی
بامبو را اغلب با نام خیزران میشناسند. این گیاه نوعی نی بوده که در مناطق خاصی رشد میکند. به طور کلی بامبوبافی با هنر حصیربافی عجین شده است. کشت چای در استان گیلان موجب شد تا هنر بامبوبافی در این استان نیز رواج زیادی پیدا کند.
به طوری که اغلب چاییکاران برای جمع کردن برگهای چای از محصولات بامبوبافی استفاده میکنند. شهر لاهیجان و روستای اطراف آن مانند لیالستان از جمله مناطقی هستند که این نوع از صنایع دستی استان گیلان در آنجا رواج بسیار زیادی دارد.

3. رشتی دوزی
همانطور که از اسم این هنر نیز مشخص است، رشتی دوزی از صنایع دستی مخصوص استان رشت است و جزو اصیلترین هنرهای این منطقه به حساب میآید. اغلب بانوان استان گیلان و شهر رشت این هنر را به طور کامل میدانند و به آن مشغول هستند.
رشتی دوزی به نوعی هنر رودوزی بر روی پارچههای ضخیم و بسیار نفیس و ارزشمند است و با نام قلاب بافی نیز شناخته میشود. ابزار دوخت نیز نوعی قلاب بوده که با استفاده از نخهای ابریشمی، طرحهای بسیار زیبایی بر روی پارچه خلق خواهد شد. این پارچهها برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار میگیرند.
رشتی دوزی به سه دسته مختلف تقسیمبندی میشود؛
- در این روش از رشتی دوزی، قلاب بافی بعد از ترسیم الگو بر روی پارچه مخصوص با استفاده از نخهای ابریشم صورت میگیرد.
- روش دوم، قلاب بافی با روش تکه دوزی نام دارد. هنرمند در ابندا الگوهای مخصوص بافت ماهوت را بر روی پارچه ترسیم کرده و بخشهای خاصی از آن را جدا میکند و آن قطعه را با رنگ دیگری از پارچه جایگزین میکند.
- روش سوم، قلاب بافی ترکیب شده با معرق است که پیچیدگی بسیار زیادی دارد. در ابتدا هنرمند ماهوت با رنگبندی زیاد را بر روی پارجه قرار داده و لبههای آن را با قلاب به پارچه متصل میکند. از این روش برای تولید محصولاتی نظیر رومیزی، روتختی، کوسن، کیف، چمدان و غیره استفاده میشود.
4. سفالگری
سفالگری در ایران، پیشینه و قدمت بسیار زیادی دارد و در بسیاری از مناطق نیز این هنر رواج داشته و مردمان آن مناطق به ساخت محصولات سفالی مشغول هستند.
از جمله صنایع دستی استان گیلان میتوان به محصولات سفالی اشاره کرد. سفالگری در گیلان نیز پیشینه تاریخی زیادی داشته و سفال گیلان نیز در ایران بسیار معروف است. امروزه در اغلب مناطق این استان، هنر سفالگری رایج است.
این مناطق شامل رشت، سیاهکل، لاهیجان، رودسر، لنگرود، صومعه سرا، تالش، آستارا و غیره میشوند که زمینه سفالگری در آنها بیشتر از دیگر مناطق استان گیلان است.
اغلب سفالگران گیلانی زنها هستند و مردان گل رس را برای سفال تهیه میکنند زیرا که آماده کردن خاک رس، بسیار طاقتفرسا بوده و زور بازوی زیادی نیاز دارد. محصولات سفالی تولید شده نیز تنوع بسیار بالایی دارند و حتی برای سقف خانهها نیز آجرهایی از جنس سفال ساخته میشود.
از این آجرها برای خانههایی با معماری بومی استفاده میکنند. آثار سفالی گیلان به رنگهای قرمز، سیاه و خاکستری تولید میشوند زیرا که گیلانیها به جای استفاده از رنگدانه سیاه در تولید رس و سفال، مقدار اکسیژن موجود در کوره را کاهش میدهند.

5. چموش دوزی
چموش نوعی کفش چرمی گیلانی است که توسط برخی از هنرمندان این منطقه دوخته میشود و در بین روستاییان و مردم بومی گیلان رواج زیادی دارد. این کفش مدلهای مختلفی داشته و در طرحهای متنوع تولید خواهد شد.
پر استفادهترین نوع چموش در استان گیلان، نوعی از آن است که دارای بند بلندی بوده که به دور پا پیچیده میشود. طراحی این کفشها ساده بوده و رنگبندی خاصی ندارد و اغلب به رنگ قرمز کارمین تولید میشود.
در گذشته نیز برای رنگ کردن چموشها اغلب از رنگهای طبیعی استفاده میکردند و چموشهایی به رنگ سبز، سفید، کرم استخوانی و قهوهای نیز در بازار دیده میشوند.
برای تزئین و طراحی چموش، هنرمندان از نخهای سبز و زرد و قرمز بهره میبرند که حتی با همین سه رنگ نخ نیز قادر خواهند بود تا طرحهای بسیار زیادی بر روی چموشها ایجاد کنند.

6. نمد بافی
نمدبافی در استان گیلان قدمت بسیار بالایی دارد. محصولات تولید شده در نمدبافی کاربرد زیادی در گیلان دارند. مواد اولیه اصلی استفاده شده برای نمد بافی، پشم گوسفند است. شهرهای رودسر، رودبار و تالش نیز در استان گیلان بیشترین تولید پشم را داشته و بنابراین نمد بافی در این شهرها رونق زیادی دارد.

7.چادر شب بافی
از جمله صنایع دستی معروف شهرستان رشت چادرشبها هستند. بافت این چادرها در بسیاری از روستاها و شهرهای اطراف رشت انجام می شود. در ابتدای بافت چادرشب در گذشته، فقط نخهای ابریشمی کاربرد داشتهاند ولی با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، درحال حاضر استفاده از الیاف پشمی و نخهای مصنوعی نیز برای بافت چادرشب بسیار رایج و مرسوم است.
ابعاد این محصولات به صورت 20در20 بوده و در رنگها و طرحهای مختلفی تولید میشوند. باید توجه داشت این صنایع دستی استان گیلان نیز اغلب توسط خانمها بافته شده و مورد استفاده قرار میگیرد.
8.دست بافتههای پشمی
پشمها جزو اصلیترین محصولات تولید دام محسوب میشود که برای مصارف گوناگونی مورد استفاده قرار میگیرد. تهیه و تولید پشمهای فراوری شده در شمال ایران علیالخصوص گیلان بسیار رونق دارد. برای تولید این محصولات، ابتدا پشم را چیده شده و سپس با استفاده از دستگاههای مخصوص ریسندگی به نخ تبدیل خواهند شد و در نهایت آن ها رنگ میشوند.
از این نخهای پشمی تولید شده برای بافت لباسهای زمستانه و گرم استفاده میکنند. به علت سردی هوا در استانهای شمالی، دست بافتههای پشمی بسیار کاربردی و رایج هستند.
9.مروار بافی
یکی دیگر از هنرها و صنایع دستی اصیل ایرانی مروار بافی است که تنوع بسیار بالایی نیز دارد. بید مروار نام یک درخت است که شاید شناخته شده نباشد و هنر مرواربافی نیز از اسم این درخت نشات میگیرد. درخت بید مروار دارای ساقه های زیاد و نرم بوده که از آنها برای ساخت محصولات متنوعی استفاده خواهد شد. محصولات مرواربافی بسیار بادوام هستند و حالتپذیری بالایی دارند.

10.شال بافی
شال بافی نیز از جمله صنایع دستی استان گیلان است که محصولات تولیدی آن بسیار کاربردی و زیبا هستند. این شال ها در رنگهای متنوع و زیبا تولید میشوند و مورد استفاده بسیاری از ساکنان مناطق کوهستانی در استان گیلان قرار میگیرد زیرا الیاف اصلی که برای تولید این نوع شالها استفاده میشود، پشمهای اعلای گوسفندی است. پارچههای پشمی گرما در خود نگه داشته و از هدر رفت آن جلوگیری میکنند و همچنین در برابر نفوذ رطوبت نیز بسیار مقاوم هستند.
11.تولید عروسک های کاموایی
از دیگر هنرهای دستی معروف که بیشتر در شهرستان ماسوله تولید میشود، عروسک های کاموایی است که اغلب توسط زنان آن منطقه تولید و به فروش میرسد. گردشگرانی که به شهر ماسوله سفر کردهاند، مطمئناً با این عروسکها آشنایی داشته و حداقل یکی از آنها را خریدهاند زیرا که به علت زیبایی این عروسکها مقاومت در برابر نخریدن آنها بسیار سخت خواهد بود.
همچنین به عنوان سوغاتی نیز عروسکهای کاموایی بسیار زیبا و دلنشین است. کامواهایی که برای تولید این عروسکهای استفاده میشودف میتواند از الیاف طبیعی و یا مصنوعی ساخته شده باشند.
12. میناکاری
در مناطق شمالی کشور بهویژه استان گیلان که استفاده از رنگهای روشن و شاد میان مردم بسیار متداول است، هنر میناکاری محبوبیت بالایی دارد. هنرمندان این منطقه به ساخت انواع صنایع دستی با استفاده از هنر میناکاری اشتغال دارند. در این میان، ساخت این صنایع دستی استان گیلان با استفاده از مینای خانهبندی و مینای نقاشی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
در میناکاری به روش مینای خانهبندی، نقوش موردنظر با استفاده از سیمهای نازک فلزی بر روی سطح ظرف زیرساخت ایجاد میشوند و پس از لحیمکاری، با استفاده از انواع رنگهای شاد مینایی لعابکاری میشوند. شایان ذکر است که میناکاری روی سفال نیز در استان گیلان توسط هنرمندان انجام میشود و محصولات مینا روی سفال، از جمله پرفروشترین و محبوبترین صنایع دستی این استان بهشمار میروند.

بشقاب مینا روی سفال
بشقاب 35 سانت مینا روی سفال که در فروشگاه آرامان عرضه میشود، یکی از محصولات دکوراتیو پرتقاضا است که بهعنوان دیوارکوب مورد استفاده قرار میگیرد؛ همچنین میتوان آن را در بوفه و باکس خانه نگهداری نمود و زیبایی و جذابیت بیشتری به فضای اتاق نشیمن یا اتاق پذیرایی بخشید.
باتوجه به کیفیت بالای مواد اولیه مورد استفاده در ساخت این بشقاب تزئینی، میتوان از آن بهعنوان یک وسیله کاربردی برای پذیرایی از مهمانها و سرو غذا در وعدههای غذایی روزمره نیز استفاده نمود.

ماستخوری دورو مینا روی سفال
ماستخوری دورو مینا روی سفال نیز از دیگر محصولات کابردی عرضه شده در فروشگاه آرامان است که میناکاری برجسته آن با رنگها و نقوش زیبا در دوطرف ظرف، چشمها را خیره میکند. پیاله ماستخوری مینا روی سفال که دارای روکش لعابی باکیفیت است، قابل شستوشو بوده و دوام و ماندگاری بالایی دارد؛ بنابراین برای استفاده روزمره و پذیرایی از مهمانها در مراسمهای خاص بسیار مناسب است. باتوجه به قیمت مناسب و مقرونبهصرفه این محصول، میتوانید آن را در ستهای 6 تایی و 12 تایی سفارش بدهید و تنوع بینظیری در لوازم پذیرایی و سرو آشپزخانه خود ایجاد کنید.
13. گلیمبافی
گلیم، از جمله دست بافتههای کهن ایرانیان است که تار و پود آن از پشم و موی حیوانات اهلی حاصل میشود و انواع نقوش مختلف گلیم های ایرانی در مناطق مختلف کشور متنوع است. گلیمبافی در استان گیلان نیز قدمتی طولانی دارد؛ عمدهترین نقوش مورد استفاده در این صنایع دستی استان گیلان شامل گل و بوته، لچک ترنج، نقش حوض، نقش خرچنگ، نقش دانه بیگی و نقش سه حوض است.
یکی از مهمترین مناطق استان گیلان که گلیمبافی آن زبانزد است، روستای عنبران در بخش مرکزی آستارا است. گلیمهای تولید شده به دست هنرمندان این منطقه، دارای زیباترین و ظریفترین نقوش هستند؛ بهطوریکه مشاهده نقش هر گلیم، صدها خاطره را به ذهن بیننده تداعی میکند.

پارچه قلمکار اعلا گلیمی
انواع پارچه قلمکار اعلا گلیمی که در طرحها و اندازههای مختلف در فروشگاه آرامان موجود هستند، میتوانند به عنوان رومیزی یا سفره در دورهمیها و مهمانیهای خانوادگی مورد استفاده قرار گیرند. این پارچهها که با استفاده از هنر قلمکاری و با طرح گلیم تولید میشوند، مزین به نقوشی ظریف، اصیل و متنوع هستند و رنگهایی شاد و زیبا دارند. این صنایع دستی جذاب را میتوانید بهعنوان هدیهای ویژه نیز در مناسبتهای خاص برای دوستان و عزیزانتان تهیه کنید.
صنایع دستی گیلان را از کجا بخریم؟
صنایع دستی گیلان را به دو صورت حضوری و غیرحضوری میتوانید تهیه کنید که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
تهیه صنایع دستی استان گیلان بهصورت حضوری
استان گیلان یکی از استانهایی است که دارای صنایع دستی بسیار زیادی است کـه بیشتر آنها بهصورت کاملاً بومی هستند و بـه علت حضور گردشگران زیاد رونق فراوانی پیدا کردهاند. ازآنجا که بازدید از شهرهای شمالی در همه فصلهای سال با استقبال بسیار زیادی از طرف مردم مواجه است، مغازههای سوغاتی فروشی فراوانی در قسمتهای مختلف شهر مخصوصاً مناطق توریستی و جادههای میان شهری وجود دارد. در این مغازهها انواع مختلف سوغاتیها و صنایع دستی گیلان گردآوری شده است تا شما به راحتی خرید خود را انجام دهید.
همینطور برای خرید صنایع دستی این استان میتوانید به بازارها و پاساژهای رشت، آستانه اشرفیه، لاهیجان، املش، ماسوله، لنگرود و سایر شهرها سری بزنید. چندشنبه بازارها و بازارچههای صنایع دستی هم از انواع مکانهایی هستند که مردمان بومی شهر در آنها هنرها و صنایع دستی خود را میفروشند، فضاها و بازارهایی که میتوان محصولاتی مختلف را با قیمتهایی بسیار خوب خریداری کرد و به سوغات برد.
خرید صنایع دستی استان گیلان بهصورت غیرحضوری
اگر توانایی خرید به صورت حضوری را نداشتید، به راحتی میتوانید با مراجعه به وبسایتهای معتبر صنایع دستی استان گیلان خود را تهیه کنید. وبسایت فروشگاهی آرامان یکی از بهترین فروشگاههای اینترنتی خرید صنایع دستی است که محصولات مورد نظر شما را با بالاترین کیفیت و کمترین قیمت در سریعترین زمان ممکن به دست شما خواهد رساند. هدف فروشگاه آرامان ارائه بهترین خدمات در کمترین زمان ممکن به شما مشتریان عزیز و کسب رضایت شما است.
برای آشنایی با نحوه ساخت پارچه قلمکار این مقاله از سایت آرمان را از دست ندهید.
نکات مهم در رابطه با صنایع دستی استان گیلان
استان گیلان از استانهای شمالی کشور بوده که همه ساله و در همه فصول گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. جاذبههای گردشگری زیاد در این منطقه و همچنین آب و هوای متعادل این استان، از دلایل اصلی پذیرش این حجم از مسافر در طول سال است. صنایع دستی استان گیلان نیز بسیار متنوع و زیبا است، به طوری که چشم هر بینندهای را به خود جلب میکند.
این استان، از جمله استانهای بسیار هنرمند در ایران بوده و بازارهای صنایع دستی در آن رونق بسیاری دارند. از جمله مهمترین صنایع دستی در این استان میتوان به حصیربافی، سفالگری، بامبوبافی، عروسکهای کاموایی، نمدبافی و غیره اشاره نمود. صنایع دستی گیلانی را میتوان از بازارهای صنایع دستی در دیگر مناطق ایران نیز تهیه کرد. همچنین فروشگاه اینترنتی صنایع دستی آرامان، انواع صنایع دستی این استان را با بهترین کیفیت و تنوع بالا ارائه کرده و مشتریان میتوانند با تضمین اصالت کالا، آن را خریداری نمایند.
- اگر فردی قصد نگهداری صنایع دستی گفته شده را در انبار و کمد به مدت طولانی داشته باشد، باید لزوم بستهبندی این محصولات را رعایت کند. تمام سطح محصول باید با روزنامه، یونولیت و یا پارچه پوشانده شود.
- در هنگام خرید صنایع دستی استان گیلان باید به کیفیت مواد اولیه آنها بسیار توجه نمود. اگر صنایع دستی از کیفیت خوبی برخوردار نباشند در واقع پول خریدار به طور کامل به هدر خواهد رفت.
- محصولات چرمی مانند کفشهای چموش کاری باید به طور مرتب واکس زده شوند تا چرم آنها آسیب نبیند.
- صنایع دستی پارچهای مانند چادرشب بهتر است با دست و به طور بسیار ملایم شستشو شوند، تا به بافت پارچه آسیبی وارد نشود.