صنایع دستی لرستان یکی از پرطرفدارترین و محبوبترین صنایع دستی در میان استانهای غربی و سراسر ایران است که به دست زنان و مردان هنرمند از مواد اولیه بومی تولید میشود. این صنایع دستی در وهله اول نیازهای مردمان این منطقه را برآورده میکند و با توجه به آب و هوای کوهستانی و شرایط جغرافیایی این اقلیم ساخته میشوند. اگر به استان لرستان سفر کرده باشید، حتماً محو زیبایی و کارایی دست سازههای مردم هنرمند این خطه شدهاید و از تنوع آثار هنری استان لرستان شگفت زده هستید؛ در این مقاله قصد داریم تا به معرفی صنایع دستی استان لرستان بپردازیم، پس با ما همراه باشید.
زیباییهای استان لرستان تنها به طبیعت بکر و زیبای کوهستانی آن و همین طور آثار باستانی چند هزار سالهای که میتواند هر گردشگری را مجذوب شکوه و جلال خود کند، ختم نمیشود؛ بلکه صنایع دستی این استان هم به اندازهای با کیفیت و همین طور کاربردی هستند که کمتر کسی را میتوان یافت که به این استان برود و دست خالی باز گردد. در ادامه انواع صنایع دستی استان لرستان را معرفی می‌کنیم.
معرفی انواع صنایع دستی استان لرستان
جاجیم بافی
جاجیم بافی در استان لرستان یکی از قدیمیترین و اصیلترین صنایع دستی محسوب میشود. این صنعت ارزشمند را یک هنر زنانه میدانند چراکه از صفر تا صد آن را زنان دلیر و غیرتمند عشایر انجام میدهند؛ به عبارت دیگر مقدمات مورد نیاز برای جاجیم بافی مانند چیدن پشم گوسفندان، نخ ریسی، رنگرزی و بافت جاجیم توسط زنان هنرمند این خطه انجام میشود. در واقع زنان عشایر لرستانی در اوایل فصل پاییز یا در هنگام بهار، پشمی که از گوسفندان چیده شده و نخ ریسی شده است را با رنگهایی زیبا و شاد و طبیعی رنگ آمیزی میکنند و با استفاده از آنها جاجیمهای زیبای لرستانی را میبافند.
جاجیمهای معروف لرستان در نقشها و طرحهای مختلفی بافته میشوند که در میان آنها میتوان به نقش شیروز، نقش شونه، گلی، دنو موشی و هچه اشاره کرد. در گذشتههای نه چندان دور، جاجیمها کاربرد زیادی در خانههای روستائیان و عشایر لرستانی داشتند، اما امروزه بیشتر از این جاجیمها، به عنوان عناصر زینتی، در منازل مدرن و سنتی استفاده میشود.
گیوه لرستان
گیوه هم یکی از معروفترین صنایع دستی لرستان است که میتوان آن را در بازار اغلب شهرهای این استان پیدا کرد. گیوههای لرستان، نه تنها دوام بسیار بالایی دارند، بلکه بسیار سبک و راحت هستند وزن بسیار کمی دارند. در ساخت این پاپوش سنتی ایرانی، نخ ابریشم، نخ قالی و برخی ضایعات چرم به کار میرود.
ورشو سازی
شهر بروجرد به دلیل ساخت انواع ورشو شهرت فراوانی دارد. صنعت ورشوسازی در شهر بروجرد، بیشتر از 200 سال قدمت دارد. ورشو در واقع فلزی سفید رنگ است که با استفاده از ترکیب آلیاژ چند فلز دیگر مانند مس، نیکل و روی تولید میشود. یک هنرمند ورشوساز، با استفاده از این فلز مقاوم، انواع ابزار آلات و ظروف بادوام و زیبایی نظیر انواع قاشق و چنگال، سینی، سماور، قندان و غیره را میسازد. اگر به شهر بروجرد سفر کردید، حتماً سری به بازار این شهر بزنید تا سماورهای ورشوی آن را از نزدیک ببینید.
نمد مالي
نمد مالي يكي از کهنترين صنايع دستي استان لرستان است . در گذشتههاي نه چندان دور در بیشتر شهرهاي استان لرستان كارگاه‌هاي نمد مالي به چشم میخورد به گونهاي كه در بازارهای شهرهای خرم آباد و بروجرد راسته نمدمالها وجود داشت. نمد مالی اصولاً با استفاده از پشم بره كه در گویش محلي به آن برگه یا برگن هم میگویند، تولید میشود. هنرمندان نمدمال با نمدهایی که تولید میکنند، بخشي از نيازهاي روستاييان و عشاير را تامين ميكنند.
متداولترین فرآوردههای نمدمالی عبارتند از تن پوشهاي نمدي (كپنك)، كلاه نمدي ، گردله (زيرزين اسب) و انواع زيرانداز با طرحها و نقوش زیبا و در اندازههاي متفاوت .
صنعتگران نمدمالی برای تولید انواع نمد مراحل زیر را انجام میدهند:
- استفاده از یک قالب برای نمد و پهن کردن آن بر روی زمین. این قالبها معمولاً از جنس حصیر یا برزنت هستند.
- ایجاد طرح و نقش با استفاده از فتیلههایی از پشم رنگ شده
- ریختن پشم و کمان زنی
- استفاده از آب و صابون و خیساندن پشم
- پیچیدن قالب نمد و محکم کردن آن با استفاده از یک ریسمان
- مالیدن قالب نمد به کمک دستها و پاها
حصير بافي
حصیر بافی از آن دسته صنایع دستی ایرانی است که تقریباً میتوان آن را در تمام شهرها پیدا کرد. معمولاً حصیر یا بوریا را با استفاده از نی میسازند. این صنعت در مناطق بين النهرين قدمتی 7000 ساله دارد. در ايران هم این هنر بسیار پرطرفدار است و در شهرهای زرقان فارس و بروجرد به وفور یافت میشود . هنرمندان حصیرباف بروجردي اغلب ني مورد نياز خود برای حصیربافی را از نيزارهاي موجود در اطراف بروجرد و دشتهاي خوزستان تامين ميكنند. از حصيرهاي بافته شده برای پوشاندن سقف خانههای روستایی استفاده میشود. هم چنين عشایر از حصیر به عنوان زيراندار استفاده میکنند.
برای حصیربافی، نی را به صورت بقچهای خریداری میکنند؛ سپس ساقههای نی را تمیز میکنند و با نی کوب آنها را میکوبند و تخت میکنند و آب روی آنها میپاشند تا نرم شوند و بعد از آن نيهايي را كه به صورت ورقهای از هم باز شدهاند در كنار هم قرار میدهند و يك «پود» ني را با زاويه قائمه مي‌بافند و از يك نوع بافت جناقي استفاده ميكنند و در انتها ته ساقه «پود» بافته شده را میپیچند تا لبههاي آن محكم شوند. معمولاً حصیرها را در اندازه 8 در 4 متر میبافند.
قالي بافي
فرش ایران شناسنامه این سرزمین و گل صنایع دستی این کشور است که نه تنها در ایران و خاورمیانه، بلکه در سراسر دنیا زبانزد خاص و عام است. فرش بافي در استان لرستان هم درست همچون دیگر مناطق ايران از دير باز متداول بوده است و ويژگيهاي خاص خود را دارد. نکته جالب این است که در استان لرستان فقط زنان فرش مي‌بافند و فرش بافي براي دختران لر یک مزیت محسوب میشود تا خواستگاران بیشتری داشته باشند!
غالباً فرش در استان لرستان با استفاده از نقوش و طرحهاي شكسته كه از خطوط عمودي يا افقي 45 درجهای يا به صورت خطوط هندسي و با استفاده از رنگهاي سفيد، مشكي، قرمز و به طور كلي رنگهاي تيره و تند كه روح جنگ‌آوري و حماسي قوم لر را منعكس ميکند، بافته ميشود.
گونههاي تاريخي فرش لرستان عبارتند از: دوپوهه، عشونه،كله گلي، خاص مناطق سلسله و دلفان فراشي و باراني بخش زاغه و چغلوندي، نجف وند پلدختر،تايي ويسيان و چشمك، فرش پايي منطقه پاپي، چهاربره و علمدار بروجرد.
ماشته بافي
ماشته به دست بافتهاي پر طرح و نگار و از جنس پشم گفته میشود که غالباً مخصوص نواحي سردسير این استان است. در اکثر مناطق ایران، به ماشته، جاجیم میگویند ولی در ايران در خرم آباد و كرمانشاه تحت عنوان ماشته يا موج شهرت دارد كه از قديمي‌ترين پارچه‌هاي دست بافته اين منطقه به شمار میرود. اصلیترین ماده اوليه مصرفي در توليد ماشته بافی، نخ پشمي به نام «الوان» است. متداولترین طرحهای ماشتههاي استان لرستان عبارتند از: گل پتويي، هشت خانه، چهارخانه آو و دار (آب و درخت) راه راه، خانه پنجزاري.
بیشترین کاربردی که ماشته دارد برای رختخواب پيچ است، اما در زندگي مردمان عشاير و روستايي كاربردهاي ديگري نظیر زير انداز، روانداز و روي كرسي دارد.
با این حال، امروزه از توليد ماشته به عنوان روفرشي، انواع پشتي و رومبلي، ساك دستی ،كيف زنانه، روكش روي صندلي اتومبيل و تزئين منزل استفاده ميشود.
معروفترین صنایع دستی لرستان
وقتی صحبت از صنایع دستی استان لرستان میشود، جاجیم بافی و ورشوسازی این استان بیش از هر مورد دیگری توجه ما را به خود جلب میکند. در واقع اگر به استان لرستان سفر کنید، حتماً وسوسه میشوید که از جاجیمهای زیبا و پر نقش و نگار این استان خریداری کنید یا اینکه یک تکه وسیله آشپزخانه از جنس ورشو با خود سوغات بیاورید.
صنایع دستی لرستان را از کجا بخریم؟
پیشنهاد ما به شما این است که حتماً سری به استان لرستان بزنید و در کنار بهره‌مندی از طبیعت بکر و زیبای این استان و بازدید از آثار باستانی که به وفور در این استان وجود دارد، تا دلتان میخواهد صنایع دستی تهیه کنید؛ ولی اگر فعلاً امکان سفر به این استان را ندارید، میتوانید صنایع دستی آن را از تمام فروشگاههای معتبر صنایع دستی که معمولاً در شهرهای بزرگ یافت میشوند خریداری کنید.
هم چنین اگر سری به سایت و فروشگاه آنلاین صنایع دستی آرامان بزنید، متوجه میشوید که امکان خرید در هر ساعتی از شبانه روز و از سراسر ایران برای شما فراهم است. هم چنین با خرید از این سایت میتوانید نسبت به کیفیت و قیمت محصولات خریداری شده مطمئن باشید و از ارسال به موقع و سلامت صنایع دستی خریداری شده لذت ببرید.
نکات مهم درباره صنایع دستی لرستان
استان لرستان در غرب ایران و در میان کوههای سر به فلک کشیده زاگرس قرار دارد. صنایع دستی استان لرستان معمولاً با مواد اولیه بومی و برای رفع نیازهای اولیه مردمان همین منطقه تولید میشود. جاجیم بافی و ورشوسازی از معروفترین صنایع دستی این استان هستند.
شما میتوانید صنایع دستی لرستان و دیگر مناطق ایران را از فروشگاه آنلاین صنایع دستی آرامان تهیه کنید.