
اگر بخواهیم درباره صنایع دستی خوزستان صحبت کنیم، ناگزیر باید آن را هم مانند تمام دست سازههای بشر، بخشی از فرآیند پیشرفت و تکامل در این منطقه بدانیم. در واقع صنایع دستی استان خوزستان برگرفته از نیازهای اولیه انسانهایی است که قرن ها در این سرزمین کهن میزیسته اند.
در گذشتههای بسیار دور، انسانهای نخستین هر آنچه را که برای ادامه زندگی به آن نیاز داشتند، با دست میساختند؛ کم کم و با گذشت زمان ساختههای دستی بشر، تغییر ماهیت داد و دیگر صرفاً منحصر به ساخت ابزارآلات و ادوات شکاری نبود؛ بلکه اقلامی به آن اضافه شد که جنبه مصرف روزانه داشت و عناصر زیبایی شناختی هم در آن به کار رفته بود؛ بنابراین میتوان قدمت ساخت صنایع دستی را به قدمت ساخت و استفاده از ابزار توسط انسانهای نخستین دانست. اما امروزه تغییراتی در این عرصه به وجود آمده و تنوع این محصولات بسیار گسترده و متنوع شده است.
خوزستان از بعد تاریخی، یکی از کهنترین مناطق ایران و حتی جهان به حساب میآید بنابراین عجیب نیست اگر صنایع دستی استان خوزستان از تنوع و گوناگونی زیادی برخوردار باشد. همان طور که میدانید، صنایع دستی بیانگر هویت و فرهنگ مردمان یک سرزمین است و غالباً با استفاده از مواد اولیهای که در همان منطقه به وفور یافت وجود دارد، به دست توانگر زنان و مردان هنرمند ساخته میشود. به همین علت صنایع دستی هر منطقه با دیگر مناطق هم از نظر مواد اولیه و هم نوع ساخت متفاوت است.
معروف ترین صنایع دستی خوزستان
استان خوزستان هم مانند دیگر استانهای ایران صنایع دستی متنوعی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
کپو بافی
کپو بافی را شاید بتوان اصلیترین صنایع دستی استان خوزستان محسوب کرد که بی شباهت به حصیر بافی نیست. اهالی خوزستان برای بافتن کپو از برگ و ساقه گیاهانی که در این استان به وفور یافت می شود، یعنی درخت نخل و همین طور نی استفاده می کنند؛ تفاوت کپو بافی و حصیر بافی در ظاهر محصول نهایی است به این صورت که در کپو بافی برخلاف حصیر بافی، برای زیبایی کار از نخهای رنگی و منگوله هم استفاده میشود. کپوها بیشتر مصارف تزئینی و کاربردی دارند و میتوان به عنوان بانکه اقلام ریز و درشت خانه از آنها استفاده کرد.
قالی بافی
شاید تعجب کنید که در استان خوزستان هم مردم به بافت قالی میپردازند؛ ولی اتفاقاً قالی بافی یکی از کهن ترین صنایع دستی استان خوزستان محسوب میشود و قدمتی چند هزار ساله دارد. قالیهای خوزستان از جنس پشم هستند که به روش سنتی رنگرزی شدهاند و در ابعاد کوچک تا متوسط عرضه میشوند. طرح قالی خوزستان معمولاً ایلیاتی است و به صورت ذهنی بافته میشود.
گلیم بافی
گلیم خوزستان که به گلیم افشار خوزستان معروف است، یکی دیگر از صنایع دستی معروف این استان محسوب میشود. علت نام گذاری این گلیم، به گلیم افشار به این دلیل است که معمولاً توسط قوم افشار خوزستان بافته میشود. گلیم افشار خوزستان از نظر طرح و همین طور نوع بافت، شباهت زیادی به گلیمهای بافته شده در استان لرستان دارند. در گلیمهای افشار خوزستان معمولاً از نقوش لوزی شکل که تداعی کننده صنعت کشاورزی و زندگی عشایری این استان است، استفاده میشود. این گلیمها از نظر طرح به دو صورت دو کله و سه کله بافته میشوند. از جمله ویژگیهای گلیمهای افشار خوزستان، میتوان به استفاده از پشمهای مرغوب، رنگرزی طبیعی و بافت مستحکم آن اشاره کرد.
گیوه بافی
گیوه یا پاپوش از گذشتههای دور مورد استفاده قرار میگرفته است. این هنر نه تنها یکی از قدیمیترین صنایع دستی استان خوزستان، بلکه کل ایران به شمار میرود. شهرهای بهبهان، شوشتر و دزفول شهرت بیشتری در زمینه گیوه بافی در استان خوزستان دارند.
در گیوههای استان خوزستان از الیاف طبیعی نظیر پارچههای نخی و پنبهای، نخ طبیعی، چرم، موی بز و .. استفاده میشود به همین دلیل هم از نظر استحکام و هم از نظر راحتی و حفظ سلامت پا مشهور هستند.
احرامی بافی
در اکثر استانهای ایران، از جمله در استان خوزستان از گذشتههای دور بافت زیر انداز و زیلو رواج داشته است ولی بعدها و با ورود اسلام و رواج نمازخوانی، این زیر اندازهای کوچک تغییر ماهیت یافت و تبدیل به زیلوهایی با ابعاد کوچکتر و طراحی خاص به منظور اقامه نماز شد که به آن احرامی گفته میشود. در واقع میتوان احرامیها را سجادههای کوچکی دانست که در ابعاد 70 در 90 به صورت کاملاً سنتی تولید میشوند. مواد اولیه احرامیها غالباً از پشم و نخ پنبه است. احرامی بافی هم درست مانند گیوه بافی بیشتر در شهرهای شوشتر، بهبهان و دزفول رواج دارد.
حصیر بافی
حصیر بافی از آن دسته از صنایع دستی خوزستان است که تقریباً در تمام مناطق آن یافت میشود ولی در شهرهای آبادان، شادگان، خرمشهر و دشت آزادگان بیشتر از سایر مناطق بافته میشود.
در حصیر بافی از برگهای درختان نخل و نی استفاده میشود و حصیرها معمولاً به شکل مارپیچ یا مشبک بافته در کنار هم قرار میگیرند. حصیربافی یکی از صنایع دستی اصیل و ارزشمند استان خوزستان است و اهالی این منطقه با استفاده از هنر حصیربافی، محصولاتی مانند زیرانداز، پرده و پوشش سقف تولید میکنند. حصیرها معمولاً در قطعات کوچک بافته میشوند ولی عشایر خوزستان گاهی از حصیر بافیهای بزرگ برای پوشش کپرها استفاده میکنند.
عبا بافی
از آن جایی که بخشی از جمعیت استان خوزستان عرب هستند، از عبا به عنوان بخشی از لباس خود استفاده میکنند به همین دلیل عبا بافی با قدمتی پانصد ساله، یکی از صنایع دستیهای قدیمی و رایج این استان محسوب میشود. این هنر دستی که امروزه هم به طور کاملاً سنتی بافته میشود بیشتر در شهر بهبهان در حال تولید است تا جایی که عبای بهبهان شهرت زیادی دارد که البته استفاده از مواد اولیه مرغوب از جمله پشم گوسفند عربی و شتر در کیفیت این عبا بیتأثیر نیست. هر چند که امروزه عبا بافی خوزستان پررونق نیست ولی هم چنان طالبان زیادی در داخل کشور و همین طور در کشورهای حوزه خلیج فارس دارد.
خراطی
از دیگر صنایع دستی اصیل استان خوزستان میتوان به خراطی اشاره کرد. خراطی به معنی ایجاد و حک نقش و نگار بر روی چوب است. در شهر دزفول بیش از سایر نقاط استان خوزستان میتوان وسایل خراطی شده را مشاهده کرد به گونهای که این شهر به عنوان مرکز هنر خراطی خوزستان شناخته میشود. هنر خراطی در استان خوزستان بیشتر برای ایجاد طرح و نقش بر روی مبلمان، جعبههای چوبی، میلهای زورخانه، جالباسی، نی قلیان و … به کار میرود.
مینا کاری
میناکاری خوزستان یکی از صنایع دستی ارزنده این استان است که غالباً بر روی طلا و نقره و توسط صابئین مندایی انجام میشود. در میناکاری استان خوزستان نقشهای سنتی مانند نخل و لنج بر روی کارون یا کاروانهای شتر روی مینای ریخته شده بر روی فلز نقره یا طلا حک میشود و از آن زیورآلاتی مانند دستبند، سینه ریز، گوشواره و… میسازندکه علاوه بر ارزش مادی، از نظر زیبایی شناختی هم منحصر به فرد است.
فلزکاری
فلزکاری هم یکی دیگر از صنایع دستی پر مصرف و پرکاربرد استان خوزستان است و در شهرهایی مانند مسجد سلیمان، بهبهان، اهواز و دزفول انواع داس، قیچی، تیشه، قندشکن و … تولید میشود. فلزکاری به نوعی همان آهنگری است به این صورت که صنعتگران این حوزه، قطعات آهن را در کوره قرار میدهند و پس از اینکه گداخته شد آن را بر روی سندان میکوبند و به اشکال دلخواه در میآورند و سپس به وسیله سنباده صیقل میدهند.
قلم زنی
از دیگر صنایع دستی استان خوزستان می توان قلم زنی را نام برد که توسط صبیها در این استان انجام میشود. در قلم زنی بر روی فلزات، در ابتدا نقش مورد نظر را روی فلز میکشند و سپس آن را با ابزارآلاتی خاص به صورت فرورفته درمیآورند و در نهایت با استفاده از پوششی خمیرگونه به درون کوره میفرستند تا محصول نهایی صاف و صیقلی و درخشان شود.
صنایع دستی خوزستان را از کجا بخریم؟
برای خرید صنایع دستی خوزستان از روشهای مختلفی میتوانید استفاده کنید؛ به عنوان مثال به فروشگاههای معتبر و اختصاصی صنایع دستی بروید و خرید خود را از این مکانها انجام دهید؛ هم چنین میتوانید در سفرهایی که به این استان میکنید، از صنایع دستی این شهر به عنوان سوغات یا برای مصرف شخصی خرید کنید.
یکی دیگر از راههای خرید صنایع دستی استان خوزستان، خرید از طریق سایتهای معتبر و تخصصی صنایع دستی است. فروشگاه آرامان، مرکزی مطمئن برای خرید صنایع دستی باکیفیت و اصیل خوزستان است. با استفاده از سایت فروشگاهی آرامان به راحتی میتوانید اقدام به خرید صنایع دستی خوزستان کنید و مطمئن باشید که اشیا خریداری شده، در کوتاهترین زمان ممکن به دست شما میرسد.
نکات مهم درباره صنایع دستی خوزستان
استان خوزستان با قدمتی چند هزارساله، مهد فرهنگ و تمدن ایران به شمار میرود و صنایع دستی این استان هم با بهره گیری از مواد اولیه موجود در این استان و به منظور رفع نیازهای مردم این سرزمین صدها سال است که زبانزد خاص و عام است.
گپوبافی، قالی بافی، حصیر بافی، گلیم بافی، احرامی بافی، خراطی، عبا بافی، فلزکاری، میناکاری و ... از جمله صنایع دستی مهم این استان هستند که نه تنها از نظر کیفی حائز اهمیت هستند، بلکه پرکاربرد و پر مصرف هم به شمار میروند.
برای خرید مطمئن صنایع دستی استان خوزستان میتوانید از سایت فروشگاه آرامان استفاده کنید و به این وسیله هم در خصوص کیفیت محصولات و هم قیمت و ارسال به موقع آنها مطمئن باشید.