صنایع دستی جنوب به طور کلی شامل بخش بزرگی از صنایع دستی ایران می‌شود که همان طور که از نام آن پیداست، عمدتاً در جنوب ایران ساخته می‌شوند و در مجموع به صنایع دستی استان هرمزگان، صنایع دستی جاسک، صنایع دستی بندر لنگه و صنایع دستی قشم و ... صنایع دستی جنوب ایران گفته می‌شود. از آن جایی که بخشهای جنوبی ایران یکی از کهنترین تمدنها را در خود جای داده است، به همین دلیل صنایع دستی جنوب، از غنا و تنوع خاصی برخوردار است و ساخت آنها غالباً برگرفته از نیازهای مردم آن سرزمین و همین طور مواد اولیه و ملزوماتی است که اکثراً در آن نواحی یافت می‌شود.
صنایع دستی جنوب معمولاً به دلیل تنوع در رنگ و همین طور کارایی طرفداران زیادی دارد و نه تنها اهالی همان منطقه برای استفاده روزمره از این صنایع دستی استفاده می‌کنند، بلکه مردم از دیگر نقاط برای خرید انواع مختلف آن مشتاق هستند. صنایع دستی جنوب هم شامل اشیای کاربردی می‌شود که اغلب از حصیر ساخته شدهاند و هم شامل اقلام و کالاهای گران قیمت تزئینی است که میتوانند زینت بخش هر خانه ای باشد. به منظور معرفی بهتر صنایع دستی جنوب، در ادامه آن را به صورت تفکیک شده توضیح خواهیم داد:
صنایع دستی استان هرمزگان
بخش اعظم صنایع دستی جنوب، متعلق به استان هرمزگان است. صنایع دستی استان هرمزگان با توجه به آداب و رسوم خاص این منطقه و فرهنگ غنی آن از جایگاه ویژهای برخوردار است. در ادامه به معرفی برخی از معروفترین صنایع دستی هرمزگان اشاره میکنیم:
گلابتون دوزی
استفاده از نوارهای طلایی برای دوخت نقوش زیبا بر روی پارچه را گلابتون دوزی میگویند. گلابتون دوزی یا زر دوزی که به آن گلدوزی، کم دوزی و کمان دوزی هم گفته می‌شود در مناطق مختلفی از ایران رواج دارد ولی در استان هرمزگان و به ویژه در شهرهای بندر عباس، بندر لنگه و میناب رونق بیشتری دارد. این هنر برگرفته از لباسهای محلی زنان در بنگال و هند است و جنبه کاربردی دارد.
قالی بافی
تولید قالی و قالیچه و همین طور چنته هم یکی از انواع صنایع دستی جنوب و البته استان هرمزگان است که بیشتر در بندرعباس و روستای درتوجان انجام می‌شود. به طور معمول پشم مورد نیاز برای قالی بافی، از سیرجان خریداری می‌شود و ریسیدن و رنگرزی پشمها بر عهده تولید کنندگان قالی است.
حصیر بافی
یکی از رایجترین صنایع دستی استان هرمزگان حصیر بافی است که معمولاً برای انجام آن از برگ درخت نخل یا نی استفاده می‌شود و آنچه تولید می‌شود غالباً جنبه مصرفی دارد.
صنایع دستی حصیری در هرمزگان عبارتند از سبد حصیری دردار، بادبزن، سجادۀ حصیری، ظرف میوه و ظرف نگهداری نان ، دمکش، گلدان حصیری، درپوش کوزه و … . هم چنین از حصیر به عنوان فرش، پوشش سقف خانه و … نیز استفاده می‌شود.
خوس دوزی
خوس دوزی نوعی سوزن دوزی است که در آن نوارهای نقره‌ای باریک یا ستاره‌هایی فلزی روی پارچۀ توری ریز بافت دوخته می‌شود و از آن برای تزئین چادر زنانه و مقنعه استفاده می‌شود.
به طور کلی زنان و مردان استان هرمزگان هنرمندانی هستند که با امکاناتی اندک، محصولاتی زیبا و کارآمد تولید می‌کنند؛ از دیگر صنایع دستی استان هرمزگان می‌توان به شک دوزی، کم دوزی، سوزن دوزی، کلاه دوزی، چادر شب بافی، بادله دوزی، خرسک بافی و چنته بافی اشاره کرد.
صنایع دستی جاسک
عمده صنایع دستی شهر جاسک هم مانند دیگر مناطق جنوب کشور برگرفته از نیازهای مردم همان منطقه و با استفاده از مواد اولیهای است که در همان ناحیه یا نواحی اطراف یافت می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از صنایع دستی جاسک میپردازیم.
لنج سازی
به طور کلی به شناورهای چوبی که برای حمل بار یا صید ماهی ساخته می‌شود، لنج میگویند. چوب مورد نیاز برای لنج سازی معمولاً از درختهای بومی تهیه شده و یا از کشور پاکستان وارد می‌شود.
رودوزی های سنتی
هنر رودوزی سنتی جاسک، به دلیل هم جواری این بندر با سیستان و بلوچستان شباهت زیادی به سوزن دوزی بلوچ ها دارد. برای رودوزی سنتی معمولاً از نخ «دمسه» استفاده می‌شود و پارچه مورد استفاده هم از جنس پنبه ریز بافت و نازک است و غالباً برای تولید انواع محصولات پرکار، در قطعات کوچک مورد استفاده قرار میگیرد.
تور بافی و گرگور بافی
از دیگر صنایع دستی جنوب و به ویژه صنایع دستی جاسک تور بافی و گرگور بافی را می‌توان نام برد که در گذشته در نواحی ساحلی بندر جاسک رونق داشت ولی امروزه به دلیل واردات تورهای پلاستیکی استقبالی از آن نمیشود.
حصیر بافی
از مهمترین صنایع دستی جنوب، حصیربافی است که تقریباً در تمام شهرهای جنوبی کشور، از جمله بندر جاسک به وفور دیده می‌شود. حصیر بافی در جاسک بیشتر با برگ درخت خرما و برگ گیاهی دیگر به نام داز انجام می‌شود.
آهنگری سنتی و ساخت چاقوی بلوچی
آهنگری و ساخت انواع چاقوهای بلوچی هم از دیگر صنایع دستی جاسک است که متأسفانه امروزه کم کم این هنر رو به فراموشی است.
از دیگر صنایع دستی جاسک می‌توان به گلیم بافی، خورجین بافی و بافت فرشهای خرسک اشاره کرد.
صنایع دستی بندر لنگه
در بندر لنگه هم صنایع دستی مشابه سایر نقاط جنوب ایران یافت می شود و به عبارت دیگر می توان گفت که صنایع دستی بندر لنگه تقریباً مشابه صنایع دستی دیگر شهرهای این ناحیه است؛ از جمله صنایع دستی معروف بندر لنگه عبارتند از:
زردوزی
زردوزی یا گلابتون دوزی یکی از صنایع دستی بندر لنگه است که از آن در محصولاتی نظیر دمپايی، سر آستين شلوار های زنانه، دور يقه ، پيش سينه، لبه پرده، جلد قرآن، ديوار کوب، کوسن ، پشتی ، سجاده و تابلو استفاده می‌شود.
حصیر بافی
حصیر بافی را شاید بتوان یکی از مهمترین صنایع دستی جنوب و البته بندر لنگه دانست. حصیر بافی در این منطقه نه تنها یک هنر و صنعت به شما میرود بلکه برای رفع نیازهای روزمره هم کاربرد دارد. حصیر مورد نیاز برای حصیر بافی در بندر لنگه معمولاً از برگ درختان نخل و درختی دیگر به نام مور به دست میآید.
خرسک بافی
خرسک نوعی فرش با پرزهای بلند و بافت درشت است که در آن از رنگهای بسيار محدود استفاده می‌شود. در گذشته از دست بافتههای خرسک به عنوان روانداز استفاده میشد ولی امروزه از آن برای توليد پادری و کناره استفاده می‌کنند.
صنایع دستی قشم
یکی از ویژگیهای مهم صنایع دستی قشم، تنوع محصولات و همین طور رنگهای آنها است. در قشم هم مانند سایر مناطق جنوب ایران، صنایع دستی بر حسب نیاز و با استفاده از مواد اولیه موجود در منطقه تولید می‌شود. برخی از صنایع دستی قشم عبارتند از:
شک بافی
شک بافی یکی از صنایع دستی قشم است که حاصل دستان هنرمند زنان و دختران این سرزمین محسوب می‌شود. در شک بافی، نوارهای رنگارنگی از جنس نخ پنبه به منظور تزئین لبه پیراهن شلور، دامن، یقه لباس، سجاده، بقچه‌های تزئینی و… استفاده می‌شود.
زری بافی
زری بافی هم یک نوع دیگر از دوخت بر روی پارچه لباس زنانه است و به شک بافی بی شباهت نیست. زری بافی از آن دسته صنایع دستی است که قدمت چند صد ساله دارد. در این هنر دست، از الیاف فلزی استفاده می‌شود و این الیاف با گذشت زمان نه کهنه می‌شوند و نه از بین میروند، بلکه جلوه بهتری پیدا می‌کنند.
خوس دوزی
خوس دوزی هم یکی از صنایع دستی قشم است و در گروه رودوزی‌ها قرار میگیرد؛ برای خوس دوزی ابتدا یک نوار دوخته می‌شود و سپس آن نوار آماده شده بر لبه شلوار یا روی لباس دوخته می‌شود. معمولاً نخی که در خوس دوزی استفاده می‌شود، نقره‌ای یا طلایی است و از طرحهای ساده و عاری از پیچیدگی خاصی استفاده می‌شود.
از دیگر صنایع دستی قشم می‌توان به ساخت ادوات موسیقی، بافت گلیم و قالی، حصیر بافی و سبد بافی، ساخت وسائل تزئینی، دوخت لباس و برقع، تکه دوزی، بادله دوزی و … نام برد.
معروفترین صنایع دستی جنوب
با نگاهی به فهرست صنایع دستی جنوب و مناطق مختلف آن اعم از بندر جاسک و بندر لنگه، هرمزگان و … به راحتی می‌توان چند هنر دستی را که ساخت آنها تقریباً در تمام مناطق جنوب رونق دارد، یافت. اولین و مهمترین صنایع دستی جنوب، حصیر بافی است. ساکنین جنوب ایران معمولاً حصیرها را از برگ درختان نخل یا به تناسب منطقه از گیاهان بومی دیگر میبافند و از آن به صورتهای مختلف استفاده می‌کنند.
هم چنین قالی بافی و گلیم بافی نیز تقریباً در مناطق مختلف جنوب رایج است و یکی از متداولترین صنایع دستی جنوب به حساب میآید.
از دیگر صنایع دستی معروف جنوب می‌توان به سوزن دوزی و گلابتون دوزی اشاره کرد که تقریباً می‌توان آنها را بر لباس اغلب زنان و دختران جنوب مشاهده کرد.
صنایع دستی جنوب ایران را از کجا بخریم؟
صنایع دستی جنوب یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی موجود است و افراد زیادی علاقه مند به تهیه این محصولات هستند ولی از طرفی کیفیت و اصالت آنها هم برایشان مهم است. راههای مختلفی برای تهیه صنایع دستی جنوب وجود دارد؛ به عنوان مثال شما میتوانید در سفرهایی که به استانهای جنوبی کشور میکنید از این صنایع دستی تهیه کنید؛ هم چنین امکان خرید صنایع دستی جنوب از فروشگاههای معتبری که در سطح شهر هستند هم فراهم است. یکی دیگر از راههای تهیه صنایع دستی جنوب، خرید آنها از سایت آرامان است. شما با خرید از این سایت میتوانید نه تنها از کیفیت، اصالت و قیمت صنایع دستی خریداری شده مطمئن باشید بلکه از ارسال سریع و به موقع آن هم اطمینان حاصل کنید.
نکات مهم درباره صنایع دستی جنوب
جنوب ایران یکی از کهنترین تمدنهای بشری را در خود جای داده است، بنابراین عجیب نیست که صنایع دستی جنوب از زیباترین و اصیلترین صنایع دستی ایران به شمار بروند.
صنایع دستی جنوب شامل صنایع دستی استان هرمزگان، صنایع دستی جاسک، صنایع دستی بندر لنگه، صنایع دستی قشم و ... می‌شود.
استفاده از مواد اولیه موجود در منطقه و مصرفی بودن محصولات این خطه از ویژگیهای صنایع دستی جنوب به شمار میرود.
حصیر بافی، قالی بافی، گلیم بافی، سوزن دوزی، خوس دوزی، زر دوزی و ... از جمله معروفترین صنایع دستی جنوب هستند.
