در مقاله پیش رو به باید‌ها و نباید‌های نگهداری از ظروف میناکاری شده خواهیم پرداخت. همیچنین جابه‌جا کردن این ظروف شرایط خاصی را می‌طلبد که مفصلا در ادامه آورده شده است. در صورتی که در منزل ظروف مینا دارید و یا قصد خرید محصولات میناکاری را دارید توصیه می‌کنیم که مطلب زیر را از دست ندهید.
علاقه مردم جهان به صنایع دستی و هنر‌های سنتی به علت اصالت و زیبایی این محصولات به طور مداوم در حال افزایش است. در این میان صنایع دستی ایرانی به دلیل ترکیب اصالت باستانی خود با ظرافت طرح‌های اسلیمی در سراسر جهان زبانزد عام و خاص است. هنر میناکاری را می‌توان یکی از پرچم‌داران صنایع دستی ایران دانست، چراکه به تنهایی کلکسیونی از زیبایی شرقی و صلابت ایرانی را در خود جای داده است. نگهداری از ظروف میناکاری شده برای علاقه‌مندان به این هنر همواره محل بحث و اشکال بوده است، در اینجا سعی داریم که هر نکته‌ای که در مراقبت از این ظروف وجود دارد را در اختیار شما قرار دهیم.
نگهداری از ظروف میناکاری شده و کیفیت تولید ظرف
پیش از آن که به اصل مطلب بپردازیم و نگهداری از ظروف میناکاری شده را شرح دهیم لازم است از کیفیت مناسب ظرف خود اطمینان حاصل کنیم. گاهی اوقات ممکن است شما علی‌رغم رعایت همه‌ی نکات نگهداری از ظروف میناکاری شده، باز هم لب‌پر شدن ظرف و یا از بین رفتن رنگ و لعاب آن را شاهد باشید. در اینجا لازم است که در کیفیت ظرف مینای خود شک کنید.
یک ظرف مینای مرغوب باید یک‌سری از ویژگی‌ها را داشته باشد، بنابراین اگر در شرف خرید این کالای زیبا هستید لازم است نکاتی را پیش از خرید رعایت کنید. توجه به این نکات در هنگام خرید، از نگرانی های بعدی در خصوص کیفیت کالا و هزینه نگهداری از ظروف میناکاری شده می‌کاهد:
- با دست کشیدن بر روی سطح ظرف مینا نباید هیچگونه فرورفتگی و پستی و بلندی احساس کنید. سطح ظرف مینایی صاف بوده و زبر نیست. داشتن زبری و پستی و بلندی در سطح ظرف نشان از نامرغوب بودن آن دارد.
- سطح مینا باید شفاف و درخشان باشد، در این صورت می‌توان گفت ظرف رنگ‌گیری و پرداخت مناسبی داشته است و از مواد مرغوبی در تولید آن استفاده شده است.
- رنگ‌آمیزی ظروف میناکاری شده باید دقیق و با ظرافت باشد، همچنین وجود نقش و نگارهای ایرانی به اصالت ظرف مینای شما می‌افزاید.
- هر ظرف میناکاری شده مانند سایر صنایع دستی باید دارای شناسنامه مخصوص خود باشد، در هنگام تهیه این ظروف توجه داشته باشید که شما علاوه بر خرید یک کالای تزیینی و مصرفی، در حال سرمایه‌گذاری در صنعت پررونق صنایع دستی هم هستید، بنابراین لازم است از اصالت کالایی که تهیه می‌کنید اطمینان حاصل کنید.
اثر حرارت بر ظروف مینا
همانطور که می‌دانید رنگ و لعاب‌گیری ظروف مینا درون کوره انجام می‌شود، اما این به معنی مقاومت این ظروف در برابر حرارت نیست. فرآیند نگهداری از ظروف میناکاری شده با فرآیند تولید آن به طور حتم متفاوت است، ضمن اینکه حرارت کوره قابل کنترل بوده و ظرف هنگام قرارگیری در آن اندکی رطوبت دارد، به همین دلیل به ظرف میناکاری شده آسیب جدی وارد نمی‌شود.
اما ظروف میناکاری شده موجود در بازار که در اختیار شما قرار می‌گیرند به هیچ عنوان نباید به مدت زیاد در معرض حرارت و به ویژه حرارت مستقیم قرار گیرند. در صورتی که به نگهداری از ظروف میناکاری شده خود اهمیت می‌دهید تا حد امکان آن‌ها را از حرارت مستقیم و نیز اشعه مایکروویو دور نگه‌دارید. حرارت و اشعه مایکروویو می‌تواند باعث سوختگی و سیاه شدن رنگ‌های به کار رفته بر روی ظروف شود.
نگهداری از ظروف میناکاری شده؛ تاثیر رطوبت بر ظرف
شاید شما هم هر از چند گاهی خبر پیدا شدن خمره‌های قدیمی از زیر خاک، که اغلب حاوی اشیای گران‌بهایی نیز هستند را شنیده باشید. ظروف میناکاری شده و به ویژه میناکاری روی سفال نیز از همین دسته‌اند و رفتار مشابهی در برابر رطوبت دارند. بنابراین نگهداری از ظروف میناکاری شده در محیط‌های مرطوب، در صورتی که عامل مخرب دیگری وجود نداشته باشد اغلب بی‌خطر است.
محصولات ارزشمند میناکاری و مس و پرداز بسیار محبوبیت دارند و از فروش خوبی برخوردارند. با این حال، ممکن است بسیاری از افراد هنوز از تفاوت میان این دو نوع صنایع دستی آگاهی نداشته باشند و در انتخاب محصولات مس و پرداز و میناکاری تردید داشته باشند. بنابراین پیش از اقدام به خرید این محصولات نفیس، شناخت تفاوت های مس و پرداز و میناکاری بسیار حائز اهمیت است.
شستن ظرف مینا
طبیعتا بسیاری از افراد پس از تهیه این ظروف علاوه بر استفاده‌های تزیینی در این ظروف موادی را می‌ریزند که ظرف پس از مصرف این مواد نیاز به شستوشو خواهد داشت. همچنین ممکن است بخواهید ظروف را به جای گرد‌گیری، آب‌کشی کنید. سوال اینجاست که آیا شستن ظروف مینا به این ظروف آسیب می‌رساند یا خیر؟
پاسخ خیر است. ظروف مینا در حرارت بالای کوره لعاب‌کاری شده‌اند و به این سادگی‌ها در برابر آب و رطوبت آسیب نمی‌بینند. اگر نگران نگهداری از ظروف میناکاری شده خود در هنگام شستوشو هستید بهتر است از یک پارچه مرطوب به جای شستن استفاده کنید. در صورتی که ظرف کثیف است و به شستن نیاز دارد بهتر است از آب گرم و اسکاچ نرم جهت زدودن جرم‌های روی ظرف استفاده کنید.
نکته‌ی مهم در شستن ظروف میناکاری شده این است که نباید از وسایل تیز و زبری مانند سیم ظرفشویی در تمیز کردن این ظروف استفاده نمود، چراکه ممکن است رنگ روی ظرف آسیب ببیند. همچنین توصیه می‌کنیم که ظرف را به جای قرار دادن در ماشین ظرفشویی با دست بشویید.
همانطور که گفته شد نگهداری از ظروف میناکاری شده کار سختی نیست، اگرچه بهتر است از شست‌و‌شوی زیاد ظروف مینا خودداری کنید، چراکه این موضوع باعث کاهش درخشندگی و شفافیت ظرف می‌شود. یک راه مرسوم در میان عموم برای تمیز کردن ظروف مینا، استفاده از آب لیمو و جوش شیرین است، ممکن است در مورادی این ترکیب باعث پاکسازی و شفافیت ظرف شود اما با توجه به اسیدی بود آب لیمو ما مصرف آن را توصیه نمی‌کنیم، بهتر است برای بازگشت درخشندگی سابق به ظروف میناکاری شده آن‌ها را با آب گرم و اسفنج تمیز کنید.
نکته آخر که در شستن ظروف میناکاری شده باید رعایت شود خشک کردن سریع آن‌ها پس از شستوشو است. چراکه لکه‌های آب بر روی ظرف باقی مانده و در آینده به سختی پاک می‌شوند.
نگهداری از ظروف میناکاری شده؛ مراقب ضربه باشید!
شاید تصور کرده باشید که چون جنس اصلی ظروف میناکاری شده از مس است پس خاصیت ضربه پذیری بالایی دارند. این موضوع کاملا نادرست است. ضربه خوردن مهم‌ترین چیزی است که در هنگام نگهداری از ظروف میناکاری شده باید مراقب آن باشید. ضربه می‌تواند بافت لعاب روی مس را جدا کند. به تدریج این موضوع باعث سست شدن لعاب نقاط اطراف آسیب‌دیدگی می‌شود و هربار بخش بیشتری از آن از بین می‌رود.
بسیار مهم است که هنگام جابه‌جا کردن ظروف مینا کاری شده جوانب احتیاط را بسنجید و این کار را به آرامی انجام دهید. حتما میان ظرف میناکاری شده و سایر سطوح از فوم، نایلون حباب دار و یا چند لایه پارچه به عنوان محافظ و حایل استفاده کنید. هنگام جابه‌جایی بهتر است ظروف میناکاری شده را در ارتفاع قرار ندهید، افتادن این ظروف می‌تواند باعث لب‌پر شدن آن و خرابی تدریجی ظرف شود. ظروف مینا را بر روی یکدیگر قرار ندهید، این موضوع باعث خراش برداشتن ظرف و آسیب‌پذیر‌تر شدن آن می‌گردد.
در صورتی که در نگهداری از ظروف میناکاری شده خود به قدر کافی موفق نبودید و ظرف شما آسیب دید، باید هرچه سریع‌تر برای تعمیر و ترمیم آن اقدام کنید، چراکه همانطور که بالاتر گفته شد در صورتی که فورا ظرف را تعمیر نکنید، آسیب به سایر نقاط سرایت کرده و کل ظرف شما از بین می‌رود.
ایرانی‌ها از گذشته‌های دور علاقه زیادی به نقاشی کردن روی سطوح مختلف داشته‌اند. تقریبا ایرانی‌ها روی هر وسیله‌ای می‌توانند اثر هنری خارق‌العاده‌ای خلق کنند. ظروف مسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. زمانی که هنرمند روی ظروف مسی نقاشی می‌کند، می‌گویند که در حال انجام عمل میناکاری روی یک ظرف مسی است.
نگهداری از ظروف میناکاری شده؛ تماس ظروف با اسید
برخلاف تصور عموم منظور از واژه اسید تنها آن اسید خورنده‌ای که در صنت به کار می‌رود نیست. بسیاری از مواد حاوی اسید هستند و باعث خوردگی تدریجی مواد مختلف می‌شوند. از جمله این مواد می‌توان به سرکه یا اسید سیتریک اشاره کرد. تا حد امکان باید از تماس این ماده با ظرف میناکاری شده جلوگیری کرد. اسید سیتریک باعث پاک شدن تدریجی رنگ‌های سطح ظرف می‌شود. نگهداری سرکه در داخل ظرف، حتی در صورت تماس نداشتن با سطح خارجی آن هم توصیه نمی‌شود.
ماده‌ی مهم و اسیدی دیگری که در نگهداری از ظروف میناکاری شده باید مراقب آن باشید آب لیمو است. آب لیمو علی‌رغم آن که ترکیبی طبیعی است اما حاوی مقادیر زیادی اسید می‌باشد. شاید این اسید آنقدر قوی نباشد که در یک تماس موجب آسیب دیدن ظرف شود اما با توجه به این نکته که عده‌ای از افراد از ترکیب آب لیمو و جوش شیرین مکررا برای شستن ظروف مسی و میناکاری شده استفاده می‌کنند باید مراقب پاک شدن و ساییدگی رنگ‌های سطح ظرف در اثر تماس مدوام با این مواد بود.
نگهداری از ظروف میناکاری شده: آن‌ها را در آب غوطه‌ور نکنید
قراردادن ظروف میناکاری شده به مدت طولانی در آب موجب می‌شود که آب به منافذ سطح آن‌ها وارد شود، حتی ممکن است حباب‌هایی روی این ظروف ایجاد شوند و رنگ آن‌ها را تغییر دهند یا شفافیت آن‌ها را کاهش دهند. بنابراین همانطور که بیان شد بهتر است برای تمیز کردن این ظروف نفیس، از یک پارچه مرطوب استفاده نمایید.
نگهداری از ظروف میناکاری شده: بسته‌بندی ظروف میناکاری روی سفال
ظروف میناکاری روی سفال از جمله صنایع دستی محبوب و پرطرفدار به‌شمار می‌روند که نسبت به سایر انواع ظروف میناکاری شده از نظر نقوش و نحوه رنگ‌آمیزی تنوع بیشتری داشته و از قیمت مناسب‌تری هم برخوردارند.
درباره نحوه ساخت ظروف سفالی در مجله آرامان بیشتر بخوانید
با وجود این، نسبت به ظروف میناکاری شده بر پایه فلزات، شکنندگی بیشتری دارند. بنابراین لازم است که هنگام جابه‌جایی آن‌ها به‌خصوص در مسافت‌های طولانی در بسته‌بندی‌های مناسبی قرار گیرند.
روش‌های مختلفی برای بسته‌بندی و نگهداری از ظروف میناکاری روی سفال وجود دارند؛ به‌عنوان مثال، می‌توان هریک از این ظروف را جداگانه با اسفنج، پوشال، پلاستیک‌های حباب‌دار و یا انواع یونولیت پوشانده و سپس در مقوایی با ضخامت مناسب بسته‌بندی نمود. خوب است بدانید که محصولات عرضه شده در فروشگاه آرامان با بسته‌بندی‌هایی دقیق و ایمن برای مشتریان ارسال می‌گردند تا در مراحل حمل و نقل و جابه‌جایی، کوچکترین آسیبی به آن‌ها نرسد.
تعمیر و ترمیم ظروف میناکاری
درصورتیکه نگهداری از ظروف میناکاری شده به‌خوبی صورت نگیرد، باوجود آنکه این ظروف استحکام بالایی دارند؛ ممکن است در اثر ضربه‌های محکم دچار لب‌پریدگی شوند و لعاب روی سطح آن‌ها از بین برود. در چنین شرایطی لازم است که این ظروف را در اسرع وقت به کارگاه‌های معتبر تولید و تعمیر میناکاری بسپارید. روش‌های مختلفی برای تعمیر و ترمیم ظروف میناکاری شده وجود دارند؛ از جمله این روش‌ها می‌توان به تعمیر با حذف کردن لعاب و تعمیر با رنگ مینا اشاره نمود که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
تعمیر با حذف کردن لعاب
تعمیر ظروف میناکاری شده از طریق حذف لعاب، هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که لب‌پریدگی‌های وسیعی روی ظروف ایجاد شده باشد؛ به‌طوریکه دیگر امکان استفاده از آن‌ها به‌همان شکل وجود نداشته باشد. برای تعمیر ظروف میناکاری شده به این روش، لازم است که ابتدا لعاب روی سطح آن‌ها به‌طور کلی از بین برود. برای این منظور، ظرف موردنظر را چند ساعت در ظرفی از محلول اسیدی قرار می‌دهند.
سپس با استفاده از فرچه مخصوص، لعاب روی ظرف را جدا می‌کنند، در مرحله بعد دوباره ظرف را لعاب می‌دهند و نقوش را بر روی آن طراحی می‌کنند. این روش بسیار زمانبر و هزینه‌بر است و حتماً باید به افراد متخصص واگذار شود.
تعمیر با رنگ مینا
این روش برای تعمیر ظروفی مناسب است که سطح آن‌ها به مقدار کوچکی آسیب دیده باشد یا دچار لب‌پریدگی شده باشد. در چنین شرایطی، سطح زیرین محل آسیب‌دیدگی ظرف تا حدی خراش داده می‌شود تا لعاب آن حذف شود و به فلز زیرساخت آن که عمدتاً از جنس مس است، برسد. سپس سطح مسی موردنظر با استفاده از لاک سفید پوشش داده می‌شود و نقوش میناکاری روی آن اجرا می‌شوند. در مرحله نهایی نیز، برای حفظ بیشتر نقوش و براق شدن آن، روی ظرف اسپری کیلر پاشیده می‌شود.
پیشنهادات آرامان برای محصولات میناکاری
چراغ گردسوز مینا روی سفال
یکی از زیباترین تجربیاتی که نسل امروزه کمتر از آن برخوردار است تجربه وجود چراغ‌های گردسوز در منازل است. این تجربه زیباتر هم می‌شود وقتی که چراغ شما ظرف زیبای میناکاری شده روی سفال باشد. یکی از محبوب‌ترین محصولات فروشگاه صنایع دستی آرامان که علاوه بر زیبایی خیره‌کننده خود در تاریکی شب، تداعی‌گر حس نوستالژیک دوران قدیم هم می‌باشد، چراغ گرد سوز مینا روی سفال است.
چراغ گردسوز مینا روی سفال
گلدان مینا
خانه‌های ایرانی از دیرباز تا کنون با طبیعت اطراف عجین شده‌اند، این موضوع را بیشتر می‌توان در معماری سنتی و بافت تاریخی کشور مشاهده کرد. باغچه‌های پر گل و درختان مثمر همواره جزیی از منازل ایرانی بوده‌اند. متاسفانه امروزه به دلیل رواج هر چه بیشتر زندگی آپارتمان نشینی، بسیاری از افراد به اجبار از این امکانات محروم شده‌اند. اما نگران نباشید! گروه آرامان زیبایی طبیعت را بر روی میز‌های منازلتان می‌آورد. گلدان‌های میناکاری شده، با رنگ آسمانی خود فقط ممکن است یک مشکل ایجاد کنند و آن هم این است که از گل‌های داخلشان بیشتر به چشم آیند!
گلدان اسلیمی اسماعیلی
ساعت دیواری مینا
از زمانی که بشر شروع به شمردن لحظات کرد ساعت‌ها متولد شدند. در ابتدا انسان با نگاه کردن به تغییرات اجرام آسمانی ساعت را حدس می‌زد و سپس از ابزار برای ساخت ساعت کمک گرفت. ساعت‌های شکیل و زیبایی در طول تاریخ ساخته شده‌اند، برخی آنقدر زیبا بودند که جنبه ساعت بودن آن‌ها کمتر از زیباییشان به چشم می‌آمد.
گروه آرامان با طراحی ساعت دیواری میناکاری شده‌ای به رنگ آسمان، حس سخت گذر زمان را به زیبایی هرچه تمام‌تر به تصویر کشیده است. ساعت دیواری مینا می‌تواند ماندگار‌ترین هدیه‌ای باشد که کسی دریافت می‌کند، چراکه هربار خواندن ساعت، خاطره‌ی دریافت هدیه را تداعی خواهد کرد. این کالای مرغوب را می‌توانید هم‌اکنون با نازل‌ترین قیمت از سایت آرامان تهیه نمایید.
ساعت خاتم درون میناکاری گرد
بشقاب میناکاری
بشقاب‌های میناکاری که با چهار طرح متنوع و جذاب در آرامان عرضه شده‌اند؛ از جمله محصولات منحصربه‌فرد و پرطرفدار این فروشگاه هستند که در زمره صنایع دستی صادراتی نیز قرار می‌گیرند. انواع بشقاب‌های میناکاری درعین‌حال که کاربردی هستند برای تزئین دکوراسیون منزل و محل کار شما به شیوه‌ای خاص نیز، مناسب هستند.
بشقاب میناکاری طرح یک، بشقاب میناکاری طرح دو، بشقاب میناکاری طرح سه و بشقاب میناکاری طرح چهار در اندازه‌های مختلفی شامل 16، 20، 25 و 30 سانتی‌متر با قیمت‌های متفاوت در این فروشگاه موجود هستند و برای هدیه‌دادن به دوستان و عزیزانتان در مناسبت‌های ویژه نیز مناسب هستند. این محصولات در چندین مرحله رنگ‌آمیزی شده و در کوره قرار گرفته‌اند تا به مرحله عرضه به بازار برسند؛ ضمن آنکه از مواد اولیه باکیفیت برای لعاب دادن به آن‌ها استفاده شده است.
درصورتیکه با روش‌های نگهداری از ظروف میناکاری به‌خوبی آشنایی داشته باشید؛ می‌توانید این محصولات نفیس و فاخر را طولانی مدت مورد استفاده قرار دهید بدون آنکه از شفافیت و جذابیت آن‌ها ذره‌ای کاسته شود.
بشقاب میناکاری طرح دو
نکات مهم رباره شرایط مراقبت و نگهداری از ظروف میناکاری شده
با توجه به قیمت نسبتا بالای ظروف میناکاری شده قطعا نگهداری از آن‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. علاوه بر آن با توجه به این که ظروف مینا کار دست هستند و انسان با این ظروف نوعی ارتباط معنوی برقرار می‌کند، طبیعتا از آسیب دیدن ظروف میناکاری شده آزرده خاطر خواهد شد. آن چه در مقاله فوق در زمینه نگهداری از ظروف میناکاری شده گفته شد به منظور رفع همین مشکل در اختیار شما عزیزان قرار گرفت. برای آن که موردی از قلم نیافتد در ادامه قصد داریم به طور خلاصه و موردی، راه‌های نگهداری از ظروف میناکاری شده را با یکدیگر مرور کنیم:
- از مغازه‌ها و سایت‌های معتبر خرید کنید، این کار از هزینه‌های نگهداری شما در آینده کم می‌کند.
- در صورت آسیب دیدن ظروف، خودتان دست به ترمیم آن نزنید. تسلط بر هنر میناکاری علاوه بر ابزارآلاتی که می‌خواهد، نیازمند تجربه و مهارتی چندین ساله است که با دیدن فیلم و مطالعه مقالات به دست نخواهد آمد.
- درست است که ظروف مینا در برابر رطوبت مقاومند اما بهتر است در محیطی خشک و به دور از حرارت و نور مستقیم خورشید نگهداری شوند. این کار باعث افزایش طول عمر ظرف مینای شما می‌شود.
- هر ماده‌ای حتی آب شامل مقداری مواد قلیایی و اسیدی می‌باشد، از آنجا که طرح و نقش‌های روی ظروف میناکاری شده به اسید‌ها حساسند بهتر است هیچ مایعی را طولانی مدت در این ظرف‌ها نگهداری نکنید.
- توجه داشته باشید در صورت نگهداری از ظروف میناکاری شده به صورت مناسب، این ظروف در طول زمان نه تنها از رونق نخواهند افتاد بلکه با گذشت زمان بر ارزششان افزوده نیز خواهد شد. بنابراین می‌توانید علاوه بر تزیین منزل خود با ظروف مینا برای آینده نیز سرمایه‌گذاری نمایید.